Προμηθέας
Γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Ασίας ή Κλυμένης (κόρες του Ωκεανού). Αδέλφια του ήταν ο Επιμηθέας ("αυτός που σκέφτεται εκ των υστέρων"), ο Άτλαντας και ο Μενοίτιος. Νυμφεύθηκε την Κελαινώ ή την Κλυμένη και παιδιά του ήταν ο Δευκαλίωνας, ο Λύκος και ο Χιμαιρέας.
Όταν ξέσπασε η σύγκρουση για την εξουσία, ανάμεσα στους Oλύμπιους θεούς και τους Tιτάνες, πήρε το μέρος των Oλυμπίων, αν και ο ίδιος ήταν Tιτάνας. Aργότερα, μετά την επικράτηση των θεών του Oλύμπου, ήρθε σε σύγκρουση με το Δία, όταν πληροφορήθηκε ότι ο θεός σκόπευε να αφανίσει το γένος των ανθρώπων με κατακλυσμό.Ο Προμηθέας δημιούργησε τους πρώτους ανθρώπους πλάθοντάς τους με πηλό (στη Θεογονία του Ησίοδου αναφέρεται σαν ευεργέτης της ανθρωπότητας κι όχι δημιουργός της). Σε ρωμαϊκές σαρκοφάγους εικονίζεται ο Προμηθέας να φτιάχνει αγάλματα και η θεά Aθηνά να τους στέλνει ψυχή, με φτερά πεταλούδας, για να τα κατοικήσουν και να τους δώσουν πνοή. (Λέγεται ότι στην πρώτη του προσπάθεια ο Προμηθέας δημιούργησε ένα τέλειο πλάσμα. O Eρμής το μετέφερε στον Όλυμπο, όπου ο Δίας το κέρασε το ποτό της αθανασίας, με αποτέλεσμα εκείνο να βρεθεί στον ουρανό και να γίνει ο πλανήτης "Φαίνων", ο σημερινός πλανήτης Δίας).
Eπειδή ήταν ο δημιουργός των ανθρώπων παρακολουθούσε πάντα με ενδιαφέρον την πορεία τους πάνω στη γη και πολλές φορές είχε παρακούσει τις εντολές του Δία ή τον είχε ξεγελάσει προς όφελός τους.
Κατά τη διάρκεια μιας επίσημης θυσίας, ο Προμηθέας, χώρισε ένα βόδι σε δυο μέρη. Στο ένα μερίδιο έβαλε το δέρμα, τη σάρκα και τα εντόσθια σκεπασμένα με την κοιλιά του ζώου και στο άλλο έβαλε τα κόκαλα, από τα οποία είχε αφαιρέσει το κρέας, και τα είχε σκεπάσει με το λευκό λίπος. Έπειτα είπε στο Δία να διαλέξει το μερίδιο που θα αντιστοιχούσε στους θεούς, το υπόλοιπο προοριζόταν για τους ανθρώπους. Ο Δίας διάλεξε το λίπος κι όταν διαπίστωσε ότι το μερίδιο αυτό το αποτελούσαν μόνο κόκαλα θύμωσε και με τον Προμηθέα και με τους ανθρώπους κι αποφάσισε να μην τους ξαναστείλει ποτέ πια τη φωτιά.
Ο Προμηθέας έκλεψε σπίθες φωτιάς από τον τροχό του ήλιου ή από το καμίνι του Ηφαίστου και την έδωσε στους ανθρώπους, οι οποίοι βελτίωσαν έτσι τη ζωή τους, έφτιαξκαν εργαλεία, καλλιέργησαν τη γη κι εκπολιτίστηκαν. Ο Προμηθέας τους βοήθησε να αποκτήσουν ιατρικές γνώσεις, να παρασκευάσουν φάρμακα, τους δίδαξε αρχιτεκτονική, μαθηματικά, αστρονομία, μεταλλουργία, ναυσιπλοΐα.
Ο Δίας τιμώρησε και τους ανθρώπους και τον Προμηθέα. Εναντίον των ανθρώπων έστειλε την Πανδώρα, ενώ τον Προμηθέα, με τη βοήθεια του κράτους και της Βίας, τον έδεσε με ατσάλινες αλυσίδες επάνω στον Καύκασο κι έστειλε έναν αετό, γεννημένο από τον Τυφώνα και την Έχιδνα, να του τρώει το συκώτι, το οποίο κάθε πρωί ανανεωνόταν. Ο Δίας επίσης ορκίστηκε στα νερά της Στύγας να μη λύσει ποτέ από τα δεσμά του τον Προμηθέα.
Ο Προμηθέας κρεμόταν για πολλά χρόνια (από τριάντα έως τριάντα χιλιάδες) από το βράχο μέχρι τη στιγμή που ο Ηρακλής τον ελευθέρωσε από τα δεσμά του. Ο Δίας χάρηκε πολύ για το κατόρθωμα του γιου του, ώστε αποφάσισε να αφήσει ελεύθερο τον Προμηθέα. Επειδή όμως έπρεπε να κρατήσει τον όρκο του, υπέδειξε στον Προμηθέα να κατασκευάσει ένα δαχτυλίδι από το ατσάλι της αλυσίδας του και από ένα κομμάτι του βράχου επάνω στον οποίον ήταν δεμένος. Με τον τρόπο αυτό ο ατσάλινος δεσμός συνέχιζε να τον κρατάει δεμένο πάνω στο βράχο του. Από τότε οι άνθρωποι άρχισαν να κατασκευάζουν με τη σειρά τους δαχτυλίδια και να τα φορούν προς τιμή του Προμηθέα που είχε υποφέρει γι' αυτούς ευεργετώντας τους.Την ίδια εποχή ο Κένταυρος Χείρωνας υπέφερε από το τραύμα που του είχε προκαλέσει ένα βέλος του Ηρακλή και ζητούσε να πεθάνει. Επειδή ήταν αθάνατος έπρεπε να βρει κάποιον να δεχτεί την αθανασία του. Ο Προμηθέας δέχτηκε, πήρε τη θέση του κι έγινε αθάνατος.
Ο Προμηθέας είχε χαρίσματα μάντη. Είχε αποκαλύψει στο Δία ότι το παιδί που θα του γεννούσε η Θέτιδα θα ήταν πιο δυνατό από αυτόν και θα τον εκθρόνιζε. Είχε υποδείξει στον Ηρακλή πως να πάρει τα μήλα των Εσπερίδων με τη βοήθεια του Άτλαντα. Αυτός επίσης πρόβλεψε τον κατακλυσμό, που ο Δίας σχεδίαζε για να αφανίσει το γένος των ανθρώπων και δίδαξε το γιο του Δευκαλίωνα πως να σωθεί απ' αυτόν.
